غیبت طولانی «علی خامنه‌ای»، به‌ویژه پس از عدم حضورش در مراسم سنتی محرم، موجی از واکنش‌های تمسخرآمیز و اعتراضی را در شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال داشته است
ایران وایر، عطا محامد:
با کم‌رنگ شدن صدای انفجارها، غیبت رهبر جمهوری اسلامی به پرصداترین نشانه بحران بدل شده است. این روزها بسیاری می‌پرسند: «آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی کجاست؟ سکوت و غیبت او از صحنه عمومی، نه‌تنها خیابان‌ها و شبکه‌های اجتماعی را به گمانه‌زنی کشانده، بلکه پای این سوال را به سایت‌های شرط‌بندی هم باز کرده است.
در پاسخ به این پرسش که خامنه‌ای کجاست، روایت‌ها و گمانه‌زنی‌های متعددی مطرح شده است. عده‌ای معتقدند او همچنان در پناهگاهی زیرزمینی به‌سر می‌برد. برخی احتمال می‌دهند که از کشور خارج شده، و گروهی دیگر پا را فراتر گذاشته و از احتمال مرگ او سخن می‌گویند.
غیبت رهبر جمهوری اسلامی از صحنه عمومی پدیده‌ای تازه نیست و در گذشته نیز دوره‌هایی بوده که او در مراسم یا قاب رسانه‌ها دیده نمی‌شد. اما این‌بار ماجرا متفاوت است. ۲۵ روز غیبت کامل، آن‌هم در میانه بحرانی‌ترین روزهای ایران پس از جنگ هشت ساله. این طولانی‌ترین عدم‌حضور علنی خامنه‌ای در سال‌های اخیر است. تا جایی که برخی، با نگاهی طعنه‌آمیز، آن را به «غیبت صغری» امام دوازدهم شیعیان تشبیه کرده‌اند.
غیبت در محرم؛ سکوت در مرکز قدرت
آن‌چه غیبت رهبر جمهوری اسلامی را بیش از همیشه برجسته کرده، عدم حضور او در مراسم محرم حسینیه «امام خمینی» است، مراسمی که او طی سال‌ها همواره در آن شرکت می‌کرد. همزمان با این غیبت، چهره‌های ارشد نظام، از جمله «غلامحسین محسنی اژه‌ای» و «مسعود پزشکیان»، در مراسم حاضر بوده‌اند تا نوعی نمایش انسجام و استمرار حاکمیت در نبود چهره اول نظام ارایه دهند.
از دیگر نشانه‌های غیبت غیرعادی خامنه‌ای، وضعیت اکانت‌های رسمی او در شبکه «ایکس» (توییتر سابق) است. در حالی که اکانت فارسی مربوط به وی همچنان به انتشار توییت‌هایی از سخنان پیشین او ادامه می‌دهد، اکانت انگلیسی از ۵ تیرماه به‌روز نشده است. آخرین توییت انگلیسی هشدار داده بود: «رژیم صهیونیستی باید بداند که حمله به جمهوری اسلامی ایران برای آن‌ها هزینه‌ای سنگین در پی خواهد داشت.»
خامنه‌ای از ۲۳خرداد، یعنی همزمان با حمله نظامی ارتش اسراییل به ایران دیگر در انظار عمومی ظاهر نشده است. در این مدت نیز از وی سه ویدیو با کادر بسته منتشر شده است که عملا هیچ نشانه‌ای از محل حضور او ندارد
برخی بر این باورند که خامنه‌ای از کشور خارج شده است. «آسیه امینی»، روزنامه‌نگار، از جمله کسانی است که معتقد است «خامنه‌ای را قبل از این‌که آسمان کلا به تسخیر اسراییل درآید، به روسیه بردند.» او دلیل این فکر خود را سفر عراقچی به روسیه و پذیرفته شدن آتش‌بس پس از آن می‌داند. همفکران او بر این باورند که در ایران پناهگاه امنی برای او وجود ندارد و همه جا در تیررس اسراییل و آمریکا است.
اما منتقدان می‌گویند با توجه به رصد کامل آسمان تهران توسط اسراییل، خروج خامنه‌ای بدون آگاهی آن‌ها غیرممکن بوده است. اما نظرهای متفاوت‌تری نیز وجود دارد. یکی از کاربران ایکس می‌نویسد: «خامنه‌ای به دو دلیل از ایران خارج نشده: اولا به‌درستی می‌دانست اگر از ایران خارج شود، مثل بسیاری از حُکام، قدرت را از دست می‌دهد. ثانیا، درتحلیل نهایی خودش حتی به روسیه هم اعتماد ندارد.»
غیبت طولانی علی خامنه‌ای، به‌ویژه پس از عدم حضورش در مراسم سنتی محرم، موجی از واکنش‌های تمسخرآمیز و اعتراضی را در شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال داشته است. مخالفان با راه‌اندازی هشتگ «#خامنه‌ای_کجاست» این غیبت را نشانه‌ای از ضعف، ترس یا بحران درونی نظام تلقی کرده‌اند. برخی او را «فراری از جنگ» خوانده‌اند و تصویرهایی طنزآمیز منتشر کرده‌اند. انتشار آگهی‌های ساختگی «گمشده» و توییت‌های طعنه‌آمیز، بخشی از تلاش کاربران برای نقد جایگاه رهبری در لحظه‌ای حساس است.
برخی دیگر از منتقدان، با نگاهی الهیاتی به غیبت خامنه‌ای پرداخته‌اند. «حسین رزاق»، فعال سیاسی، در شبکه اجتماعی ایکس خود می‌گوید: « پرسش بسیاری این است که آقای خامنه‌ای کجاست! یادتان باشد او نایب کسی‌ست که می‌گویند هزار سال است برای حفظ جانش مخفی و به غیبت کبری رفته، حالا چند هفته هم این مخفی باشد و در غیبت صغری، برای حامیانش باز قدیس است! حکومت دینی یعنی همین؛ با قدیس‌سازی از هر موهومی بر عوام حکومت کردن.»
از سوی دیگر، برخی مخالفان بر این باورند که سومین ویدیوی منتشرشده از خامنه‌ای تکرار سناریوی آشنای «تمارض» است، روایتی طراحی‌شده برای نمایش بیماری و ضعف، نه برای آرام‌سازی جامعه، بلکه برای تاثیرگذاری بر محاسبات آمریکا در آستانه توافق. در این روایت، خامنه‌ای بدون پذیرش مسوولیت بحران، با بهره‌گیری از چهره‌های میانه‌رو، وانمود می‌کند از مرکز تصمیم‌گیری کنار رفته تا مانع اصرار غرب بر تسلیم کامل شود. آتش‌بس نیز نه به معنای عقب‌نشینی، بلکه تاکتیکی برای عبور موقت از بحران تلقی می‌شود تا رهبر جمهوری اسلامی بتواند در لحظه‌ای مناسب، با همان شعار همیشگی‌اش بازگردد: «تسلیم، خسارت محض بود!»
طرفداران رهبر و مساله حفاظت
طرفداران رهبر جمهوری اسلامی در غیبت او حکمت می‌بینند. از نظر آن‌ها رهبری و فرماندهی او این پیروزی را نصیب ایران کرده است. آن‌ها می‌گویند که وی باید محافظت شود. «امین توکلی»، از طرفداران وی در شبکه ایکس، غیبت خامنه‌ای در مراسم محرم امسال را با دوره کرونا مقایسه کرده و می‌نویسد: «در دوره کرونا حضرت آقا بودند ولی مردم نبودند. امشب مردم بودند ولی حضرت آقا تشریف نیاوردند. یک‌بار به توصیه پزشکان و یک‌بار به توصیه حوزه حفاظت ولی روضه حضرت سیدالشهدا هرگز تعطیل نشد.»
«محسن مهدیان»، مدیرمسوول همشهری، در یادداشتی می‌نویسد: «تصمیم ایشان برای نیامدن به مجلس عزاداری حسینیه امام خمینی، نه صرفا یک اقدام امنیتی، بلکه یک کنش چندوجهی و قدرت‌مند بود: عاطفی، حماسی، عقلانی و نمادین.» همچنین «ماشالله شمس‌الواعظین»، روزنامه‌نگار باسابقه نیز در همین راستا می‌گوید: «چطور قایم شدن نتانیاهو در زیرزمین مزیت امنیتی تلقی می‌شود ولی عمل به توصیه نیروهای امنیتی توسط رهبری نشان از ترس برداشت می‌شود؟! تمام جلسات کابینه اسراییل در چهل متری زمین برگزار می‌شود!»
نگاه غالب در میان طرفداران جمهوری اسلامی، مساله حفاظت از اوست. آن‌ها می‌گویند این تصمیم عقلانی است و «این عقلانیت همیشه وجه تمایز ایشان بوده است!» برخی از آن‌ها می‌گویند کسانی که فکر می‌کنند خامنه‌ای فرار کرده یا ترسیده «یا طرف‌دار نتانیاهو هستند یا پهلوی.» این طرفداران او را فرمانده مقتدر نظام می‌دانند و معتقدند: «رهبری که با این همه تهدید جانی به میدان می‌آید و در کنار مردم می‌ایستد، به نام نامی حق شهریار ایران است.»
برخی عدم حضور وی و تلاش برای برجسته کردن این نبودن را بازی رسانه‌ای می‌دانند. «صادق نیکو»، فعال سیاسی، می‌گوید: «سربازخبرنگارهای اسراییل امشب دل‌تنگ دیدن رهبری شدند! این‌ها بخشی از دستگاه عملیات روانی اسراییل هستند. برای تولید یاس و شایعه». او قبلا نیز در همین زمینه گفته بود: «هرگونه خبر نگران‌کننده، شایعه و حتی اظهارات به ظاهر دلسوزانه در مورد رهبری جزیی از برنامه عملیات روانی دشمن است! می‌خواهند یک حرف غلط را به نشانه نگرانی جامعه القا کنند تا بهتر بتوانند رهبری و پروتکل امنیتی ایشان را رصد کنند. مواظب باشید پیاده‌نظام دشمن نشویم.»